“İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanuna əsasən istehlakçı - şəxsi tələbatını ödəmək məqsədi ilə mal, iş və xidmətlərdən istifadə edən, onları alan, sifariş verən, yaxud almaq və ya sifariş vermək niyyəti olan şəxsdir.

Qanunla istehlakçıların aşağıdakı  hüquqları vardır:

• malların və onların istehsalçısının və satıcısının sərbəst seçilməsi;
• istehlak etdikləri malların lazımı keyfiyyətdə olması ;
• malların təhlükəsizliyi;
• malların miqdarı, çeşidi və keyfiyyəti haqqında dolğun və düzgün məlumatların əldə edilməsi;
• qanunvericilkdə nəzərdə tutulan hallarda, lazımi keyfiyyəti olmayan, habelə insan sağlamlığına, həyatına təhlükəli olan malların vurduğu zərərin ödənilməsi;
• öz hüquqlarının və qanuni mənafelərinin müdafiəsi üçün səlahiyyətli dövlət orqanlarına və məhkəməyə müraciət edilməsi;
• ictimai təşkilatlara birləşməsi.

İstehlakçı müəyyən olunmuş zəmanət müddəti ərzində aldığı malda qüsur və ya saxtalaşdırma aşkar edərsə, öz istəyinə görə satıcıdan və ya istehsalçıdan aşağıdakıları tələb etmək hüququna malikdir:

• lazımi keyfiyyətli mala dəyişdirməyi;
• satış qiymətini uyğun məbləğdə azaltmağı;
• malın qüsurlarının icraçının hesabına aradan qaldırılmas
• malın, həmin mala uyğun digər modelli mal ilə, dəyəri yenidən hesablanma şərti ilə əvəz edilməsini;
• müqavilənin ləğv edilməsini və çəkdiyi zərərin ödənilməsini.

Satıcı istehlakçını maraqlandıran malın qiyməti, istehlak xassələri (ərzaq malları barəsində isə həm də tərkibi, yararlılıq müddəti, kaloriliyi, sağlamlıq üçün zərərli maddələrin normativ sənədlərin tələbləri ilə müqayisəli miqdarı), əldə edilməsi şərtləri, təminat öhdəlikləri və iddiaların irəli sürülməsi, malın işlədilməsi, saxlanılması və təhlükəsiz istifadəsi üsulları və qaydaları barəsində istehlakçıya zəruri və düzgün məlumat verməlidir.

İstehlakçının tələblərini ödəməyən malın lazımı keyfiyyətli mala dəyişdirmək ilə bağlı aşağıdakı hüquqları vardır:

• lazımi keyfiyyətli qeyri-ərzaq malı öz formasına, ölçüsünə, fasonuna, rənginə görə istehlakçıya yaramırsa, onu aldığı yerdə uyğun mala dəyişdirmək hüququ vardır.
• İstehlakçının malın alınma günü sayılmamaq şərti ilə 14 gün ərzində həmin malı lazımı keyfiyyətli mala dəyişdirmək hüququ vardır. Pərakəndə satılan mallar üçün isə satıcı tərəfinən daha uzun müddət müəyyən oluna bilər.
• İstehlakçı tərəfindən əldə edilmiş lazımı keyfiyətli mal istifadə olunmayıbsa və onun əmtəə görünüşü, istehlak xassələri, plombu, yarlığı, həmçinin kassa qəbzi və malla verilmiş sənədlər saxlanılıbsa onda istehlakçının onu dəyişdirmək hüququ vardır.

Sadalanan hüquqlar pozulduqda istehlakçılar Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin rəsmi veb səhifəsindən (https://competition.gov.az/az/page/muraciet/erize-sikayet-teklif ) yazılı olaraq və şifahi (195-2 qısa nömrəsinə zəng edərək)  müraciət edə bilərlər.

Bu məqalə “Tolerantlıq” Sosial Araşdırmalar İB tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən  “Aktiv  Gənclər Təşəbbüsü” layihəsi çərçivəsində dərc edilir.